Op ontdekkingstocht: aromatische etherische oliën
De basis van etherische olie
Er bestaan ongeveer 800 000 soorten planten op Aarde. Waarvan bezit er ongeveer 10% essenties. Dankzij deze aroma’s vallen de planten bijgevolg onder de categorie van aromatisch. De essenties die zorgen voor bepaalde aroma’s bevinden zich in de klieren van de plant. Onder andere op het niveau van hun bladeren, bloemen, zaden, takken… Dankzij het water, de lucht en de zon ontstaan deze essenties. Essenties zorgen voor de geur die elke plant typeert en kan al dan niet aangenaam zijn. Enkele voorbeelden van planten met een zeer sterke en typische geur zijn onder andere eucalyptus, dennenboom, sinaasappel en lavendel… De geur van deze planten kan iedereen zich voor de geest halen. Dit is mogelijk vanwege hun kenmerkende essenties en aroma’s.
Wat is het nut van die typerende aroma’s?
Planten ontwikkelen deze stoffen om zich onder andere te beschermen tegen parasieten, te communiceren, bestuivende insecten aan te trekken… Als deze verschillende functies geven daarom de stoffen gevarieerde eigenschappen.
Verder gebruiken mensen het ook. Planten werden namelijk altijd al gebruikt. Bijvoorbeeld als voeding, genezingsmiddel, verdedigingsmiddel, beschermingsmiddel… Vandaag de dag worden ze gebruikt in parfum, om te koken, als verfrissende huisspray. Tot slot is er ook het gebruik als verzorging voor lichaam en haar. Etherische olie wordt tegenwoordig ook alsmaar vaker gebruikt om ziektes te behandelen of symptomen te verlagen. De therapie die planten essenties gebruikt, wordt aromatherapie genoemd. Essenties hebben dus meerdere effecten op ons lichaam, maar ook op ons gedrag en onze emoties. Welke chemische verbinding kan dat ook zeggen?!
Hoe worden de essenties geïsoleerd
Er is een divers gamma aan manieren om aroma’s te verkrijgen. Sommige essenties worden bekomen door druk en scheiding van het water en de essentie (centrifuge en filter). Dit proces wordt gebruikt om etherische olie van citrus vruchten (pompelmoes, mandarijn, citroen…) te bekomen. Een tweede techniek is stoomdestillatie: het verdampen van het water. Dan wordt er etherische olie geproduceerd. Maar daarnaast ook aromatisch water, wat ook het hydrolaat wordt genoemd (bij destillatie van bloemen, spreekt men van bloemenwater).
Beide processen zijn niet nieuw. In tegenstelling, ze worden al eeuwenlang gebruikt. Etherische olie werd gebruikt voor zijn buitengewone werking. In het Oosten bijvoorbeeld, werd de olie gebruikt voor epidemieën te stoppen en zieken te verzorgen. Verder ook om het lichaam te bewaren na de dood, want sommige etherische oliën werken het ouder worden tegen. In het Westen daarentegen had etherische olie andere functies zoals het brengen als offer, aromatische massages, ontsmetting van huizen…
De destillatie
Destillatie wordt al sinds de oudheid gebruikt en maakt het mogelijk om de aromatische essenties van de plant te isoleren. Het proces van stoomdestillatie ziet er als volgt uit:
(Bron: onbekend. Referentie: Etherische oliën, ondersteunende zorg bij oncologie – A. Blondel)
1) Het bronwater wordt verwarmd in een grote tank tot op een bepaalde temperatuur.
2) Het warme water vormt waterdamp.
3) In de tweede tank worden aromatische planten toegevoegd. Enkele voorbeeld zijn blaadjes, bloemen, bloemkoppen, zaden….
4) De waterdamp wordt toegevoegd aan de tank.
5) De toegevoegde waterdamp mengt zich met alle aromatische stoffen.
6) De waterdamp wordt vervolgens gekoeld in een fijne spiraalbuis.
7 – 8) Door de afkoeling verandert de damp in een vloeistof.
9) Deze vloeistof scheidt zich automatisch. Hierdoor worden twee substanties verkregen: een kleine hoeveelheid essentie en aromatisch water.
De kwaliteit van de etherische olie hangt ten eerste af van de kwaliteit van de plant. Die kwaliteit wordt bepaald aan de hand van verschillende factoren: wilde plant, biologisch, op welke manier geplukt… Ten tweede ook het gebruikte water (bij voorkeur gedemineraliseerd bronwater zonder kalk). De verwarming moet hierbij gecontroleerd worden. Bovendien moet de duur van de destillatie voldoende zijn om alle aromatische bestanddelen van de plant te extraheren. Naargelang de gebruikte stoffen, toegepaste techniek en duur van de destillatie varieert de prijs voor etherische olie.
